Gemeenschappelijk Orgaan Toezicht Primair Openbaar Onderwijs (GOTPOO)
E. Governance van de samenleving
Vorm van de samenwerking
Er is sprake van een gemeenschappelijk orgaan
Samenwerken via een gemeenschappelijke regeling (Wet gemeenschappelijke regeling)
Er zijn verschillende soorten gemeenschappelijke regelingen:
- Een gemeenschappelijk openbaar lichaam is de zwaarste gemeenschappelijke regeling en heeft de status van een rechtspersoon. Deze vorm bestaat uit drie bestuursorganen: Algemeen Bestuur, Dagelijks Bestuur en voorzitter. Deelnemers kunnen taken en bevoegdheden aan het openbaar lichaam overdragen. Dit is een veel voorkomende vorm van publiekrechtelijke samenwerking.
- Een gemeenschappelijk orgaan heeft een dagelijks bestuur en beschikt niet over rechtspersoonlijkheid. Overdragen van bevoegdheden is beperkt mogelijk en de samenwerking kan geen personeel in dienst nemen. Deze samenwerking wordt vooral ingezet als overlegorgaan.
- Een centrumgemeente oefent taken en bevoegdheden uit voor andere gemeenten. Deze samenwerking heeft geen eigen bestuur.
- Een bedrijfsvoeringsorganisatie wordt opgericht voor de behartiging van bedrijfsvoerings- of uitvoeringstaken. Deze vorm kent alleen een enkelvoudig bestuur: het dagelijks bestuur.
- Een regeling zonder meer is de lichtste vorm zonder overdracht van taken of bevoegdheden. Alleen afspraken worden vastgelegd – meestal zonder juridische binding – onder noemers zoals een ‘overheidsconvenant’ of ‘bestuursakkoord’.
Samenwerken via een subsidierelatie
Subsidie is een bijzondere vorm van samenwerking. Deze valt niet onder de Wet gemeenschappelijke regeling maar de Algemene wet bestuursrecht. Onder subsidie wordt ingevolge artikel 4:21 lid 1 van de Awb verstaan: (1) de aanspraak op financiële middelen, (2) door een bestuursorgaan verstrekt (3) met het oog op bepaalde activiteiten van de aanvrager, (4) anders dan als betaling voor aan het bestuursorgaan geleverde goederen of diensten. Er zijn globaal twee varianten:
- Niet afdwingbare subsidie: de subsidieontvanger krijgt een voorlopige aanspraak op middelen. Indien de ontvanger zich niet houdt aan bepaalde verplichtingen kan de gemeente de verleende subsidie lager of nihil vast stellen en betaalde voorschotten terugvorderen (art 4:21 Awb).
- Afdwingbare subsidie: de gemeente kan ten behoeve van bijzondere belangen een prestatieplicht opleggen om de gesubsidieerde activiteiten daadwerkelijk uit te voeren door middel van een ‘uitvoeringsovereenkomst’ (art 4:36 Awb). Om die reden kan tevens sprake zijn van een ‘overheidsopdracht’.
.
Overdracht van publieke taken of bevoegdheden?
Delegatie
Delegatie en overdracht van bestuursbevoegdheden en regelgevende bevoegdheden vindt plaats door delegatie als bedoeld in artikel 10:13 Algemene wet bestuursrecht (Awb). Voor delegatie is een wettelijke grondslag vereist (artikel 10:15 Awb). Voor delegatie aan de bestuursorganen van een gemeentelijk gemeenschappelijk openbaar lichaam vormt artikel 30 lid 1 Wgr die wettelijke grondslag. Bij delegatie wordt niet alleen de bevoegdheid overgedragen maar komt de verantwoordelijkheid ook volledig bij de organen van het gemeenschappelijk openbaar lichaam te liggen. De overgedragen bevoegdheid wordt door het bestuur van het gemeenschappelijk openbaar lichaam zelfstandig en uit eigen naam uitgeoefend.
Mandaat
Mandaat als bedoeld in artikel 10:1 Algemene wet bestuursrecht (Awb) is de bevoegdheid om in naam van een ander te handelen en besluiten te nemen, maar zonder de daarbij horende verantwoordelijkheid. Bij mandateren worden geen bevoegdheden overgedragen. De mandaatgever blijft zelf bevoegd. Delegeren daarentegen betekent wel het overdragen van bevoegdheden, inclusief de verantwoordelijkheid. Een mandaatgever blijft bevoegd de gemandateerde bevoegdheid zelf te hanteren.
Delegatie of mandaat van taken/ bevoegdheden, welke?
Het verzelfstandigd openbaar onderwijs is een publieke voorziening. De grondwet bepaalt dat gemeenten voor voldoende openbaar onderwijs moeten zorgen. De schoolbesturen en de gemeenten zijn verantwoordelijk voor die publieke voorziening, ieder vanuit de eigen wettelijke positie. Het primair openbaar onderwijs is binnen de gemeenten Beesel, Horst aan de Maas, Leudal, Peel en Maas en Venlo ondergebracht in de Stichting Akkoord! Primair Openbaar.
Deze 5 gemeenten voeren hun toezichtstaak gezamenlijk uit in de vorm van een Gemeenschappelijk Orgaan Toezicht op het Openbaar Primair Onderwijs en hebben hiervoor ieder een raadslid aangewezen.
Vertegenwoordiging in bestuursorganen
| Orgaan
|
Burgemeester
|
Wethouders
|
Raadsleden
|
Ambtelijk
|
| Toezichthoudend orgaan
|
|
|
V. Kuijs
|
W. Steegh
|
Rol-, taak- en bevoegdheidsverdeling
Wie doet wat? In een samenwerking kunnen allerlei rollen en taken verdeeld worden. Er zijn bijvoorbeeld financiers, uitvoerders, kennisleveranciers, een regisseur et cetera.
Bij een Centrumgemeenteconstructie kunnen deelnemende gemeenten allerlei taken onder brengen bij de centrumgemeente, die in opdracht van de andere gemeenten deze taken uitvoert. Daartoe verlenen de deelnemende gemeenten mandaat aan de centrumgemeente.
De taken en bevoegdheden GOTPOO:
a. het (her)benoemen van de leden van de raad van toezicht van de stichting;
b. het schorsen of ontslaan van een lid van de raad van toezicht van de stichting;
c. het aanwijzen van een persoon die de taken van het college van bestuur waarneemt in het geval van ontstentenis of belet van alle leden van het college van bestuur of van het enige (overgebleven) lid van het college van bestuur indien de raad van toezicht niet binnen zes weken tot een zodanige aanwijzing is overgegaan;
d. het aanwijzen van een persoon die de taken van de raad van toezicht waarneemt in het geval van ontstentenis of belet van alle leden van de raad van toezicht;
e. het nemen van de nodig geachte maatregelen om de continuïteit van het onderwijsproces te waarborgen indien voor 1 februari van het jaar waarvoor een begroting geldt, de begroting niet is goedgekeurd;
f. het al dan niet goedkeuren van een wijziging van de statuten van de stichting;
g. het goedkeuren van ontbinden van de stichting;
h. het hernieuwd in stand houden van de scho(o)l(en) waarvan de instandhouding aan de stichting was overgedragen of het overdragen daarvan aan een andere rechtspersoon die tot instandhouding van een openbare school bevoegd is;
i. het zich vanuit de wettelijke taak en verantwoordelijkheden voor het openbaar onderwijs van de gemeenteraad wenden tot het college van bestuur van de stichting.
j. het in geval van ernstige taakverwaarlozing door het college van bestuur of het functioneren van het college van bestuur in strijd met de Wet op het primair onderwijs, nemen van maatregelen om de continuïteit van het onderwijsproces te waarborgen en het zelf voorzien in het bestuur van de scholen en zo nodig het ontbinden van de stichting;
k. het de raad van toezicht in de gelegenheid stellen, om alvorens wordt overgegaan tot maatregelen als bedoeld in de vorige sub, in overleg te treden en de mogelijkheden te verkennen en uit te voeren die noodzakelijk zijn om de gerezen bezwaren tegen het door het college van bestuur gevoerde beleid of het functioneren van het college van bestuur op andere wijze weg te nemen.
